Arcydzieło na Ziemi Kłodzkiej

ks. Roman Tomaszczuk

publikacja 16.08.2016 20:38

Nowa kolegiata jest kościołem nietuzinkowej wartości.

Arcydzieło na Ziemi Kłodzkiej Figura św. Franciszka Ksawerego, patrona kapituły kolegiackiej. ks. Roman Tomaszczuk /Foto Gość

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Kłodzku od 15 sierpnia jest podniesiony do rangi kolegiaty. 

Dzisiaj jest to najstarszy kościół miasta. Jego budowa jest związana z osobą pierwszego arcybiskupa praskiego Arnošta z Pardubic, (ur. 1297 r.). Po śmierci fundatora, w roku 1364 rozpoczęto wznoszenie nowej świątyni w Kłodzku. Ziemia Kłodzka była wówczas częścią Królestwa Czeskiego, zaś pod względem kościelnym należała do nowoutworzonego arcybiskupstwa praskiego (1344 r.).

Data fundacji zaważyła na pierwotnym stylu architektonicznym: późny gotyk, w którym wznoszono mury. Dopiero w 1555 ukończono budowę. Ostatecznie powstała budowla w formie trójnawowej bazyliki kamiennej, siedmioprzęsłowej, o trzech absydach od wschodu, dwóch wieżach od zachodu, z kaplicami, zakrystią, wieżyczkami schodowymi po obu stronach dłuższych elewacji. 

To jednak co dzisiaj zachwyca każdego odwiedzającego nową kolegiatę, to jej barokowy wystrój. Jest on zasługą jezuitów, którzy w latach 1660 - 1670 sprowadzili do miasta północno-włoskich sztukatorów. Całość sztukaterii sklepiennej nawy głównej stanowi jedno z najlepszych dzieł powstałych na Śląsku w drugiej poł. XVII w. 

W pierwszej poł. XVIII w. następuje drugi etap realizacji wystroju kościoła. Powstaje wówczas znaczna część dekoracji zachowanej do dziś. Dominuje tu przede wszystkim znakomita rzeźba. Powstają główne elementy wystroju, takie jak: ambona, ołtarze,chór organowy i konfesjonały. Wykonują ją miejscowi lub osiadli w Kłodzku artyści: Michał Klahr Starszy, Karol Sebastian Flacker, czy Michał Kossler. Najbardziej znany z nich, Michał Klahr, artysta urodzony na Ziemi Kłodzkiej we wsi Bielice, wykształcony przez kłodzkich jezuitów wykonał ambonę, konfesjonały, dekorację figuralną i ornamentową prospektu organowego, ołtarz Wniebowzięcia NMP oraz pojedyncze rzeźby.

Nie dziwi zatem motywacja, jaką przytoczył bp Ignacy Dec, podczas ogłaszania kościoła kolegiatą:

Szczególnie cennym historycznie i duchowo skarbem kolegiaty jest figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym. Jest ona datowana na 1450 rok (drewno lipowe, wysokość 150 cm, polichromowana), pochodzi prawdopodobnie z wcześniejszego gotyckiego ołtarza. Poza głównym, w kościele znajduje się jeszcze osiem innych ołtarzy - wszystkie o nietuzinkowej wartości artystycznej. 

Warto także zaznaczyć, że jak rzadko gdzie na Dolnym Śląsku, na dzwonnicach kolegiaty zachowały się późnogotyckie dzwony. Największy o wadze 4400 kg zawieszony został na wieży Czarnej. Wykonany w roku 1499 przez mistrzów Hieronima i Sebastiana Haubików z Brna. Pozostałe cztery zawieszono na wieży Białej. Najstarszy z nich pochodzi z roku 1459, wykonany został przez nieznanego mistrza prawdopodobnie przed zakończeniem budowy wieży. Wszystkie dzwony posiadają napisy intencyjne, dedykowane Bogu, Marii i różnym patronom, a także fundatorom. Posiadają dekorację w postaci medalionów, figur i herbów.