Krzyże pokutne to właściwie krzyże pojednania

Agnieszka Olipra Agnieszka Olipra

publikacja 28.11.2019 10:28

Przekonywała dr Dagmara Adamska z Uniwersytetu Wrocławskiego podczas wystąpienia na VII Konferencji Regionalistów w Dzierżoniowie.

Krzyz w Stanowicach jest najprawdopodobniej efektem najstarszej zachowanej umowy pojednawczej zawartej na Śląsku. Krzyz w Stanowicach jest najprawdopodobniej efektem najstarszej zachowanej umowy pojednawczej zawartej na Śląsku.
Agnieszka Olipra /Foto Gość

W muzeum miejskim 27 listopada zgromadzili się dyrektorzy placówek oświatowych, kulturalnych i osoby odpowiedzialne za ten sektor działalności w gminach oraz członkowie Towarzystwa Miłośników Dzierżoniowa. W programie wydarzenia znalazł się wykład pracownicy Instytutu Historycznego UW pt. „Kamienne krzyże w powiecie dzierżoniowskim - przejaw średniowiecznego prawa karnego?”.

- Krzyże pokutne powinniśmy właściwie nazywać krzyżami pojednania, gdyż są efektem ugody pomiędzy rodziną pokrzywdzoną a sprawcą zbrodni. Zwyczaj ich stawiania trwał od średniowiecza aż do XVIII wieku. Przybył na Śląsk w XIII wieku wraz z osadnikami z Europy Zachodniej i był efektem umów zwanych compositio (z łac. pojednanie). Zawierano je pomiędzy zwaśnionymi stronami w wyniku sprawy pojednawczej. Dzięki umowom wracał ład społeczny - stwierdziła Dagmara Adamska.

Dokumenty te zawierały warunki pojednania, tj. kwotę zadośćuczynienia materialnego, ekspiacji duchowej, najczęściej zobowiązanie do pielgrzymki lub Msze za zmarłego, a także postawienie kapliczki lub krzyża.

Prelegentka zwróciła uwagę, że krzyże pojednawcze miały prowokować przechodniów do modlitwy za duszę zmarłego. Zbrodniarz nie musiał wykonywać tego znaku osobiście, mógł zlecić to miejscowemu warsztatowi kamieniarskiemu, co czyniono najczęściej. Dagmara Adamska zaznaczyła też, że w przestrzeni publicznej można spotkać nie tylko krzyże ekspiacyjne, ale także graniczne czy wotywne.

Konferencja rozpoczął występ o tematyce patriotycznej dzieci z Przedszkola Miejskiego nr 7. Zebrani wysłuchali również prelekcji Doroty Pieszczuch, zastępcy burmistrza Dzierżoniowa, o edukacji regionalnej w szkołach i przedszkolach miejskich. Spotkanie zakończył informacja przekazana przez dyrektora Henryka Smolnego o działalności Muzeum Miejskiego Dzierżoniowa w bieżącym i poprzednim roku. Konferencje regionalistów odbywają się co dwa lata.