Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego z okazji 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej przygotowuje materiały edukacyjne w postaci scenariuszy lekcyjnych dla szkół ponadpodstawowych przybliżające wojnę polsko-bolszewicką.

Mają one na celu pokazanie jak najszerszego tła wydarzeń, ze szczególnych zaakcentowaniem samej bitwy, zwyczajowo nazywanej Cudem nad Wisłą. – Chcemy pokazać, że to, co wydarzyło się w sierpniu 1920 r., było zagrożeniem dla całego regionu. Polskiej młodzieży chcemy uzmysłowić, że Bitwa Warszawska miała fundamentalny wpływ na to, co działo się później na Litwie, Łotwie, Estonii, ale również zaważyła na losach Węgier, Niemiec, Czechosłowacji i krajów bałtyckich. Wydawałoby się, że temat jest powszechnie znany, ale wiedza o wojnie z bolszewikami na zachodzie Europy, a właściwie też w Europie Środkowej jest praktycznie żadna. Dlatego nasze działania kierujemy także do uczniów spoza Polski, aby uświadomić im, że takie wydarzenia w ogóle miały miejsce – mówi koordynator projektu dr Tomasz Skonieczny.

Scenariusze przetłumaczone na język angielski będą proponowane zainteresowanym nauczycielom ze wszystkich krajów europejskich. Projekt powstaje przy współudziale Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność, która jest międzynarodową instytucją mającą na celu stworzenie wspólnej platformy ukazującej poszukiwania ujednoliconej, kompromisowej opowieści o europejskiej historii XX w. Jak mówi dr Skonieczny, nie istnieje historia europejska w rozumieniu wspólnej pamięci, jednak każda inicjatywa mająca na celu tworzenie przestrzeni do lepszego zrozumienia siebie nawzajem jest ważna.

– Powinniśmy podjąć wysiłek, żeby opowiadać o przeszłości w taki sposób, który by promował pozytywne aspekty historii poszczególnych krajów, ale nie kosztem sąsiadów. Chodzi o to, żeby nie antagonizować, a starać się zrozumieć. Myślę, że to jest jedyny kierunek, którym możemy pójść – dodaje.

Głównym założeniem twórców projektu było przygotowanie materiałów, które oprócz wartości merytorycznej będą atrakcyjne dla uczniów. Z własnego doświadczenie T. Skonieczny wie, że to, co najbardziej przykuwa uwagę młodych ludzi, to wykorzystanie interakcyjnych elementów, które lepiej trafiają do wyobraźni niż suchy wykład nauczyciela. – Można opowiedzieć o tym, jak Piłsudski dziękował żołnierzom za ich zaangażowanie, ale można to też przeczytać, poczuć ten język, starać się wczuć w tę sytuację. Udostępniamy zdjęcia, plakaty propagandowe, dodatkowe materiały źródłowe, żeby przemawiały do nas właśnie one, a nie nasza współczesna interpretacja czy wykład nauczyciela, choć on oczywiście jest także ważny. Myślę, że uczeń powinien sam się zastanowić nad przekazanymi informacjami i skonfrontować je, a dopiero wtedy otwiera się pole działania dla nauczyciela, który pomoże mu to zrozumieć – twierdzi T. Skonieczny.

Uważa też, że w ten sposób łatwiej dotrzeć do grona międzynarodowego, gdzie standardem w systemach edukacji innych krajów jest oddawanie głosu źródłom z epoki. W dniu rocznicy planowana jest również premiera filmu, który jest punktem wyjścia do dyskusji o tym, jak jeszcze lepiej opowiadać o przeszłości. Dlatego oprócz historyków i nauczycieli pojawią się w nim głosy uczniów opowiadających o tym, jak oni odnajdują się w tej historii.

– Młody człowiek zawsze odbiera przez pryzmat samego siebie i kiedy dowiaduje się o Bitwie Warszawskiej czy o armii ochotniczej, to pojawiają się pytania: jak ja bym się zachował, jak by się zachowali moi znajomi, czy poszlibyśmy na front, co to dla mnie znaczy. I to jest początek pracy z pewną wyobraźnią. Historia sama w sobie jest ciekawa, ale ona uczy także postawy obywatelskiej, pokazuje wzorce zachowań, a przede wszystkim kształtuje pozytywny patriotyzm – uważa T. Skonieczny.