Ocalają pamięć o wachmistrzu Naganowskim

W ramach dolnośląskiego projektu Instytut Pamięci Narodowej uhonorował grób żołnierza 1. pułku piechoty Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego znajdujący się na cmentarzu parafii pw. św. Jerzego w Dzierżoniowie.

Grób Emila Naganowskiego znajduje się na cmentarzu parafii pw. św. Jerzego w Dzierżoniowie.
Kamil Gąszowski /Foto Gość

Uroczystość odbyła się 14 listopada 2023 r., w 51. rocznicę śmierci wach. Emila Johanna Naganowskiego, w ramach prowadzonego od kilku lat projektu „Ocalamy”, organizowanego wspólnie przez Oddział IPN we Wrocławiu wraz z Dolnośląskim Urzędem Wojewódzkim.

- Ta dzisiejsza uroczystość jest dla mnie szczególnie ważna, bo odbywa się w moim rodzinnym mieście. Na tym cmentarzu jest już jeden grób oznaczony insygnium „Ojczyzna swemu Obrońcy”. Niedaleko stąd spoczywa ppłk. dypl. Walerian Tewzadze, obrońca Warszawy z 1939 r. Jak dowiedzieliśmy się kilka miesięcy temu jest tu też pochowany Emil Naganowski, żołnierz legendarnego 1. pułku piechoty Legionów Polskich, który bardzo mocno przysłużył się odzyskaniu przez Polskę niepodległości - zauważył Jarosław Kresa, wicewojewoda dolnośląski i jeden z organizatorów wydarzenia.

Dodał, że jak dotąd udało się oznaczyć już blisko 200 nagrobków bohaterów przywróconych pamięci. Często były to groby już nie do zidentyfikowania, zniszczone przez czas, jak ten należący do wachmistrza. Jednak dzięki Grupie Rekonstrukcji Historycznej 58. Pułku Piechoty (4. Pułku Strzelców Wielkopolskich) powstał nowy nagrobek.

Uroczystości towarzyszyła asysta kompanii honorowej 22. Karpackiego Batalionu Piechoty Górskiej z Kłodzka i zaproszeni goście: Wojciech Trębacz - naczelnik Oddziałowego Biura​ Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN we Wrocławiu, wnukowie, wnuczki i prawnuczka Emila Naganowskiego, reprezentanci Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej Okręg Wrocław-Psie Pole i mieszkańcy Dzierżoniowa.

Emil Johann, po 1945 roku Naganowski, ur. 18 kwietnia 1893 r. w Rzęśnie Polskiej k. Lwowa, gdzie ukończył szkołę powszechną. W 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich, służąc w I. Brygadzie, z którą przeszedł cały szlak bojowy do listopada 1915 roku, kiedy to został ranny w boju pod Kamieniuchą. Na wiosnę 1916 roku powrócił do służby, lecz został przeniesiony do II. Brygady Legionów. Brał udział w bitwie pod Rarańczą, w następstwie której został internowany w obozie w węgierskim Huszt. W odrodzonym Wojsku Polskim służył od 1 listopada 1918 roku. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 6. Pułku Ułanów. Po wojnie pozostał żołnierzem zawodowym. W uzasadnieniu odznaczenia Brązowym Krzyżem Zasługi z 1936 roku możemy zapoznać się z jego charakterystyką spisaną przez dowódcę 6. Pułku Ułanów Kaniowskich majora Gilewskiego: Nadzwyczaj sumienny i pracowity podoficer, który jako starszy majster podkuwacz, dzięki swej pracowitości i sumienności - zasługuje na to odznaczenie. Z wnioskiem dowódcy pułku zgodził się wówczas dowódca Podolskiej Brygady Kawalerii, generał Juliusz Kleeberg. Emil Johann Naganowski był odznaczony m.in. Krzyżem Niepodległości, Medalem za Wojnę 1918-1921, Medalem za Długoletnią Służbę oraz Brązowym Krzyżem Zasługi. Zmarł w 1972 roku w Dzierżoniowie.