Pierwszy „endek” II Rzeczypospolitej to wizjoner i skuteczny polityk. – Szkoda, że takich nie mamy dzisiaj – komentowali młodzi uczestnicy spotkania.
1 kwietnia 1893 r. dokonał przewrotu w Lidze Polskiej i stworzył Ligę Narodową, stając na jej czele. W lutym 1895 wyjechał do Lwowa i objął redakcję dwutygodnika Przegląd Wszechpolski. W roku 1903 wydał książkę "Myśli nowoczesnego Polaka", będącą – jak sam po latach stwierdził – „wyznaniem wiary narodowej”. W 1904 r. odbył podróż do Japonii, aby przekonać tamtejszy rząd, że polskie powstanie antyrosyjskie (propagowane przez Piłsudskiego) w Kongresówce byłoby dla Polaków szkodliwe, a Japończykom nic by nie dało.
1 grudnia 1906 r. objął redakcję "Gazety Polskiej". W lutym następnego roku został wybrany na posła do II Dumy (rosyjski sejm) i napisał książkę "Niemcy, Rosja i kwestia polska", w której przedstawił położenie polityczne Polski i jej zaborców. Później wybrany został do III Dumy. W lutym 1909 r. złożył mandat. Gdy wybuchła wojna w 1914 r., przebywał za granicą, następnie przez Szwajcarię i Finlandię wrócił do Warszawy.
W listopadzie 1915 r. wyjechał na Zachód – najpierw do Londynu (do 5 sierpnia 1917 r.), a potem do Paryża, jako prezes Komitetu Narodowego Polskiego. 11 sierpnia 1916 r. otrzymał doktorat honoris causa na Uniwersytecie w Cambridge. 23 lutego 1918 r. utworzył Armię Polską we Francji. W tym samym roku odbył też podróż do USA. 28 czerwca 1919 r. podpisał w imieniu Polski Traktat Wersalski, uznający prawo Polaków do niepodległego państwa. Po wojnie mieszkał w Poznaniu, potem w Warszawie, a wreszcie na stałe (od roku 1922) w Chludowie pod Poznaniem. W roku 1934 sprzedał Chludowo i zamieszkał ponownie w Warszawie na ul. Smolnej 14. 11 czerwca 1923 r. otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.
Od 28 października do 15 listopada 1923 był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Chjeno-Piasta. W 1925 r. wydał książkę "Polityka polska i odbudowanie państwa", w której opisał swoje życiowe zmagania o odbudowanie państwa polskiego. 4 grudnia 1926 r. powołał w Poznaniu Obóz Wielkiej Polski, organizację endecką, która w czasie jej rozwiązania przez sanację na początku 1933 r. liczyła ok. 250 tys. członków. W 1927 r. napisał broszurę "Kościół, naród i państwo". Od czerwca do października 1928 r. tworzył Stronnictwo Narodowe. W 1931 r. wydał książkę pt. "Świat powojenny i Polska", a w 1933 r. "Przewrót".
Roman Dmowski zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie pod Łomżą. Pogrzeb odbył się w sobotę po święcie Trzech Króli. Pochowany został w grobie rodzinnym na Bródnie.